Бу кизик. Дунёда энг ёши катта чинор дарахти
Бу кизик. Дунёда энг ёши катта чинор дарахти
Михаил Юревич Лермонтов чинорларни « вақт соати» деб атаган. Чинор куч, қудратли ва узоқ умр рамзи ҳисобланади. Бизни кунимизгача минг йиллик сақланиб қолган чинорлар бор. Палмери номли чинор дарахтини ёши – 13000 ёш. 2009-йил шимолий Америка олимлари энг ёши катта чинорни аниқлашди. Бу Палмера эди –ёши 13000.
Бу қизиқ олам
Мамврий чинори- ёши 5000минг
Палестинни эски шахаридан узоқдамас жойда – Хевронада илохий христиан дарахти бор – улар бу чинор Одам чинори дейишади. Библияда айтилишича шу чинор ёнида Авраам (Одам) га вахий келган экан. Бу чинор христианлар, еврейлар ва мусулмонлар ичида машҳур.
Проваславлар айтишича, Палестин чинори бор экан, охирги замон бўлмайди. Афсус чинор 1997-йили қуриб қолган. Лекин 1998-йили бу қуриган дарахтни ёнидан ёш ниҳол чиқди. Хозир бу ниҳол 20 см йетди.
Россиялик ўрмоншунос олим Ф. Медведев 1899-йили ҳабар берди. Францияда 1824-йили гагант чинорни дарахт кесувчилар тамонидан қулатишди ва чинордан мушак (сосудов) бўлаклари макит чеканка тангалари топилган. Франциялик ботаник Декандол, чинорни ўргангандан сўнг чинор 2400 ёшда бўлганини аниқлади.
Бошқа француз шахарида – яқин яқингача энг ёши катта чинор дарахти бўлган. Уни баландлиги 20-метрга йетган, айланаси 9-метр бўлган. Афсоналарда айтилишича, Цезарни аскарлари оғир овдан (поход) кейин шу чинорни соясида дам олишган экан. Чинор 1800-2000 ёш йетган.
Стелмуж чинор – ёши 2000.
Энг ёши катта чинор Европани, Стелмуж қишлоғидан унчалик узоқликдамас ўсаяпти. Чинорни “Стелмуж чоли” деб ном беришган. Дентрологлар аниқлашича уни ёши 2000 ёшда экан. Диаметри – 2,7 метр, баландлиги 25 метрга йетган. Чинор давлат химоясига 1960-йили киритилди.
Арменияда тоғ ён бағирларида, 1974-йили чинор дарахти қариб қуриб қолди. У 1520-ёшда эди. Айланаси 10-метр бўлган. Чинорни армян саркардаси Вардан Мамикотян, ўзини персид жангчилари устидан 451-ёки 449-йили қилган ғалабаси муносабати билан эктирган.
Грювалд чинори – 800 ёш
Калининград вилоятида – буюк уриш гувоҳи яшамоқда. Уни ёши 800 йилдан ортиқ.
Чинор хақида қизиқарли маълумотлар
Запорожский чинори -750 ёш
Украина миллий дарахти. Айтишларича шу чинор тегила запорожсилар турк султонига 1676-йили хат ёзишган, 1648-йили эса, чинор тагида Богдан Хмелницкий дам олган, у ўз қозоқ аскарларига шу чинордай бақуват ва кучли бўлишларига чиқирган. Чинорни баландлиги 36 метр, айланаси 6,32 метр, крони диаметри 43 метр. 1953 йили бу гигант дарахтни ёшини аниқлашга қарор қилишади. Қийинчилик билан битта шохини алашиб, керакли бўлган тадқиқотларни олиб бориб чинорни ёши тахминан 750 ёшда эканлигини аниқлашди. Афсуски бу чиноз йилдан-йилга қуриб бормоқда.