Bu qiziq. Dunyoda eng yoshi katta chinor daraxti
Bu qiziq. Dunyoda eng yoshi katta chinor daraxti
Mixail Yurevich Lermontov chinorlarni « vaqt soati» deb atagan. Chinor kuch, qudratli va uzoq umr ramzi hisoblanadi. Bizni kunimizgacha ming yillik saqlanib qolgan chinorlar bor. Palmeri nomli chinor daraxtini yoshi – 13000 yosh. 2009-yil shimoliy Amerika olimlari eng yoshi katta chinorni aniqlashdi. Bu Palmera edi –yoshi 13000.
Mamvriy chinori- yoshi 5000ming
Palestinni eski shaxaridan uzoqdamas joyda – Xevronada iloxiy xristian daraxti bor – ular bu chinor Odam chinori deyishadi. Bibliyada aytilishicha shu chinor yonida Avraam (Odam) ga vaxiy kelgan ekan. Bu chinor xristianlar, evreylar va musulmonlar ichida mashhur.
Provaslavlar aytishicha, Palestin chinori bor ekan, oxirgi zamon bo’lmaydi. Afsus chinor 1997-yili qurib qolgan. Lekin 1998-yili bu qurigan daraxtni yonidan yosh nihol chiqdi. Xozir bu nihol 20 sm yetdi.
Rossiyalik o’rmonshunos olim F. Medvedev 1899-yili habar berdi. Frantsiyada 1824-yili gagant chinorni daraxt kesuvchilar tamonidan qulatishdi va chinordan mushak (sosudov) bo’laklari makit chekanka tangalari topilgan. Frantsiyalik botanik Dekandol, chinorni o’rgangandan so’ng chinor 2400 yoshda bo’lganini aniqladi.
Boshqa frantsuz shaxarida – yaqin yaqingacha eng yoshi katta chinor daraxti bo’lgan. Uni balandligi 20-metrga yetgan, aylanasi 9-metr bo’lgan. Afsonalarda aytilishicha, Tsezarni askarlari og’ir ovdan (poxod) keyin shu chinorni soyasida dam olishgan ekan. Chinor 1800-2000 yosh yetgan.
Stelmuj chinor – yoshi 2000.
Eng yoshi katta chinor Evropani, Stelmuj qishlog’idan unchalik uzoqlikdamas o’sayapti. Chinorni “Stelmuj choli” deb nom berishgan. Dentrologlar aniqlashicha uni yoshi 2000 yoshda ekan. Diametri – 2,7 metr, balandligi 25 metrga yetgan. Chinor davlat ximoyasiga 1960-yili kiritildi.
Armeniyada tog’ yon bag’irlarida, 1974-yili chinor daraxti qarib qurib qoldi. U 1520-yoshda edi. Aylanasi 10-metr bo’lgan. Chinorni armyan sarkardasi Vardan Mamikotyan, o’zini persid jangchilari ustidan 451-yoki 449-yili qilgan g’alabasi munosabati bilan ektirgan.
Gryuvald chinori – 800 yosh
Kaliningrad viloyatida – buyuk urish guvohi yashamoqda. Uni yoshi 800 yildan ortiq.
Zaporojskiy chinori -750 yosh
Ukraina milliy daraxti. Aytishlaricha shu chinor tegila zaporojsilar turk sultoniga 1676-yili xat yozishgan, 1648-yili esa, chinor tagida Bogdan Xmelnitskiy dam olgan, u o’z qozoq askarlariga shu chinorday baquvat va kuchli bo’lishlariga chiqirgan. Chinorni balandligi 36 metr, aylanasi 6,32 metr, kroni diametri 43 metr. 1953 yili bu gigant daraxtni yoshini aniqlashga qaror qilishadi. Qiyinchilik bilan bitta shoxini alashib, kerakli bo’lgan tadqiqotlarni olib borib chinorni yoshi taxminan 750 yoshda ekanligini aniqlashdi. Afsuski bu chinoz yildan-yilga qurib bormoqda.