Eng qiziqarli ma lumotlar. O`nta eng saralangan qiziqarli faktlar.

Eng qiziqarli ma lumotlar. O`nta eng saralangan qiziqarli faktlar.

Budda manastiridagi  Shaolin maktabi Kitay provintsiyasidagi Xenanda joylashgan. U ko’pgina sir va afsonalarga boy va xozirgi kungacha odamlarni uni bo’lgan qiziqishi kam emas. Ularni ichida eng asosiy hammaga qiziq bo’lgan “ O’lim yo’lagi” karidori bo’lgan. Monastrga kirish  juda qiyin bo’lgan. Undan chiqish ham – xuddi shunday qiyin bo’lgan.

Agar monax monastrni tark etmoqchi bo’lsa, u qiyin labirant sinov yo’lidan o’tishga to’g’ri kelgan, agar uni uddasidan chiqa olsa tinch hayotga qo’shilishi mumkin bo’lgan.

“O’lim yo’lagi” haqida aniq faktlar yo’q bo’lgani sababli hozirgi kungacha u joyni sirlari ko’pchilikka qiziqdir. O’zi sirli bo’lgani uchun ham xali-xaligacha sirligicha qolib kelmoqda. Faqatgina shu labirintga tushgan odamgina buni haqiqatini biladi halos. U labirintdan kamdan kam inson chiqa olgan.  Chiqa olgani ham o’z tinchligi uchun jim yurgan.

Tahmin qilinishicha bu sinovdan o’tish uchun, u erda o’lim yo’lagida apparat mahsus mexanizm boshqargan. Shu apparatdan keyingina, ortida chiqish darvozasi bo’lgan. Shu apparat shuni talab qilganki, uni bir kuchli zarb bilan urib darrov qo’lni tortib olish kerak bo’lgan. Aks holda uni kuchli o’tkir pichoq qo’lini kesib yuborishi mukin bo’lgan.

Agar birinchi imtihondan yaxshi o’tsa, monax qora yo’lakka tushgan. Bu qora yo’lakda qadamini o’ylab bosish kerak bo’lgan. Agar bitta yonga noto’g’ri qadam unga kelayotgan sinovni o’zgarishi bilan tugagan.

Xullas bu o’lim yo’lagida hattoki xali xech kim eshitmagan turli-xil sinovlar kutib turgan. Sinovlari juda turli tuman bo’lgan. Bu esa monaxni qadam bosishiga bog’liq bo’lgan. Xullas shu labirintga tushsangiz sizni nima kutayotganini bilolmaysiz va qay tarafdan sizga hujum qilishadi bilmaysiz ham.

Sinaluvchini boshiga qop tushishi, o’qlar otilishi, yog’ochli manikenlar bilan kurashlar bo’lishi kutilgan. Bu esa hayot bilan vidolashuv degani. Bu yog’ochli maniketlar qilichlar, nayzalar bilan qurolllangan. Ular qancha bo’liganlarini xech kim bilmaydi, tahminan manikenlar 18 ta bo’lgan deyishadi. Agar labirintda adashsangiz bir xil sinovdan qayta qayta o’tishga to’g’ri kelgan. Shuning uchun labirintda adashish qimmatga tushgan.

O’lim yo’lagiga kirganga ortga yo’l yo’q bo’lgan. Yo u labirintni oxirigacha borgan, yo qolgan monaxlar uni o’ligini olib chiqishgan. Hattoki monax bu labirintdan tirik chiqishga muvaffaqt bo’lsa ham, bir qancha vaqt o’tgandan keyin yana shu labirintdan o’tish ishtiyoqi paydo bo’lgan. Lekin bu labirint xar safar o’zini sinovlarini turlarini o’zgartirib borgan, u joyni xech kim aniq nima kutayotganini aytib berolmagan.

Bu voqea qanchalik to’g’riligini aytish qiyin. Ko’pchilik monaxlarni tarixini o’rganganlar. Ular bilishadiki monaxlar imtihonidan bir qancha sinovlardan o’tishga to’g’ri kelganini. Fuyuy monastiri ularda juda ko’p tarbiyalanuvchi Shaolinlar dunyoga chiqayotganiga va ular o’zlarini buyuk Shaolinlar deb atashganlaridan so’ng bu maktab qaror qilgan.

Shaolin maktabini tugatganlar oddiy hayotga chiqishlari uchun kerakli bo’lgan sinovlardan o’tish kerak bo’lgan. To’g’ri u sinovda xech qanday yog’ochli maniken emas, balki xaqiqiy kuchli jangchilar bilan bellashish to’g’ri kelgan. Agar ularni engishga kuchi etsa, ular ozod bo’lishgan. Agarda bu sinovlardan o’ta olmasa, Shaolinlar o’ziga bo’lgan ishonchi ortganiga, kekkayganiga shu monastirda qolib jazolanishgan.

Hamma sinovlardan o’tgan Shaolinni oxirgi sinovi – chiqish yo’li katta olovli xarsang tosh bilan berkitilgan bo’lib, u sinaluvchi shu toshni yo’lidan olib tashlab, ozodlikka chiqishiga to’g’ri kelgan. Sinovdan o’tganni elkasida – tirik tigr va drakon rasmi tushgan.  Bu uning maxsus diplomi bo’lgan. Bu rasmni ko’rgan odam oldida buyuk shaolin ustasi turganini bilgan, qandaydur makkor odam emas.

Qiziqarli olam

Baliqchilar xaqida qiziqarli faktlar

Halqaro baliqchilik assosatsiyasi eng katta tashkilotlardan hisoblanadi. Unda dunyo rekordi qayd etilgan. U Amerika davlatidagi shaxar Danaya-Bich Florida shtatida bu tashkilot joylashgan. Bu erga butun dunyo bo’ylab tutilgan eng katta baliqlar ma’lumoti keladi.

Kartada Rossiya Tixaya Sosna deb nomlangan daryosini topish osonmas. U Belgorod va Voronej viloyatlaridan oqib o’tadi, uni uzunligi taxminan 160 kilometrni tashkil qiladi. U daryo 1924 yili katta osetr balig’i tutib olinganidan keyin tanilgan. U baliqni og’irligi 1227 kg bo’lgan, uni ikrasi 245 kilogram qora ikra bo’lgan.

Yangi Zelandiyalik Donald Xitli 32 soatu 5 daqiqa katta marlin balig’i bilan kurash olib bordi. Baliqchini aytishicha, bu baliqni uzunligi taxminan 6 metr bo’lgan. Lekin oxir oqibat baliq torni uzub qochib ketishga muvaffaq bo’lgan. Shu bilan birga baliqchini qayig’ini 80 kilometr uzoqqa tortib ketgan.

Amerika o’smiri Kayl Neydjeli knalizatsiyadan omad kelib baliq tutib olgan. Hammasi kutilmaganda sodir bo’lib; bola kanalizatsiyaga to’pi tushib ketadi va u to’pini olishga xarakat qilganida u joyda baliqlar borligini sezadi; u shu zahotiyoq otasidan 5 dollar so’raydi va otasiga vaziyatni tushuntiradi. U pari nomli baliqni tutib keladi. Biroq bu baliqni sifati ishonchsiz sanaladi.

Bangladeshda baliqchilar baliq tutishda chelakdan foydalanishadi. Hayvonlarni boshqarish yoshlikdan boshlanadi. Maxsus tayyorlangan chelaklarni o’zilari bilan baliq oviga olib ketishadi.

Baliqchilar suvga to’rni tashlab hayvonlarni tarqatib yuborishadi, ularni xalqumini arqonlarga bog’lab qo’yishadi. Bu esa ularni boshqarishga va qochib ketolmasligiga zamin yaratadi. Hayvonlar baliqlarni to’rga xaydab kiradi. Baliqchilarga esa faqatgina o’z vaqtida to’rni yig’ib olsa bo’lgani.

Moskvada toza hovuslarda bir-bir baliqchilarni uchratish mumkin. XVII asrda bunaqa ishlarni qilish amrimahol bo’lgan – bu joylar shaxarda eng iflos joylardan biri bo’lgan. U vaqtlarda xovuzlar toza hisoblanmasdi, faqat iflos edi. Atrofida ko’pgina chiqindilar bo’lardi. Faqatgina Aleksandr Menshikov Petr birinchini sherigi boshqaruvchisi zabt etgandan so’ng, bu joylar tozalandi va chiqindilar tashlash to’xtatildi.

Qiziqqon baliqchi mashxur rus yozuvchisi Anton Pavlovich Chexov bo’lgan. Yozuvchi barcha mashhur ishlarida, u bu zavqdan ya’ni daryo, dengizdan mazza qilib baxramand olmagan insonlarga achingan.

1979 yili Kanadalik Ken Fraster  atlantikadan tunetsni tutgan. Uni og’irligi 678 kg ni tashkil etgan. Baliqni faqatgina 45 minutdan keyingina chiqarib olish uddasidan chiqilgan. O’tgan 40 yil mobaynida raqobatchilar buni uddasidan chiqa olishmadi. Kamiga yana 400 kg tunetslar kamyob xisoblanadi.

Aytish qiyinki,  Germaniyalik Valter Kummerou qanchalik baliqchilik unga omad keltirganini, biroq dunyodagi yuqori natijani biri unga tegishli bo’lgan. Bu natijani 30 yil ushlab tura olgan-

1984 yildan. Musobaqalashishda o’zini eng uzoq turgan fantastik rekordi- 30 gramli gruzik  ajni

175metr va 1 santimetr jo’natgan.

 Qiziq dunyo

Nima uchun bolalarni tug’ilgan kunida qulog’ini tortishadi.

Avvallari bu quloq tortishlar turli xil maqsadda qilinardi… katta bo’lgin, og’zi ochilgan bo’lmagin, pishiqqina bo’l deb. Asosan o’g’il bolalarga uqtirishgan, ular katta bo’lib o’sishlari kerakligini qulog’iga singdirishgan. bu an’ana yoki irim deymizmi butun dunyoda mashhurdir.

Xozirgi vaqtda esa bunday xolat oddiy yoshbola o’yini deb qaralsa, lekin qadimda quloq tortish juda muxim, masuliyatli ish hisoblangan. Xuddi xozirgi yuridik, jiddiy bajarilishi kerak ish bo’lgan.

Rimda bu odat mantsipatsiya deyiladi. Ma’nosi “manu”- qo’l degan ma’nolarni anglatgan. Bu so’zi qadimda ayollarni ozod qilish bilan bog’liq so’z bo’lgan ekan.

O’zimizni bolajonlarimizga qarasak, o’zimizni malakamizdan kelib chiqib gapirsak, bolajonlarimizni ko’pchiligi qo’loq tortishganida o’zlarini e’tiborda ekanligidan faxrlanganlarini ko’ramiz va unga boshqa bolalar xavas bilan qaraganini ko’rish mumkin. Shu bilan birga bolalar quloq tortishni xuddi ularga sovg’a berishayotganday qabul qilishganini va bundan mamnun bo’lganini ko’rash mumkin. Bu odat ko’pchilik bolajonlarga quvonch keltiradi.

Shu bilan birga xuddi hursandchilik bilan shu yoshga etib kelganini bildirib, birdan sanab to’lgan yoshigacha sanab, yana bitta yosh oshirish sanashadi. Kattalar esa yaxshi niyat qilib qulog’ini cho’zib qo’yishadi.

Bizga ma’lumki yaxshi niyat yarim davlatdim. Shundan ko’rib turibmizga bu odatni tarixini bilmasakda bu odat fakat xursandchilik keltirishini bilamiz. Lekin agar meyorida torilmasa, albatta quloq og’rishi aniq. Hamma narsani me’yori yaxshi deganiday, bu odatni ham me’yori yaxshidir.

Kaskadyorlar xaqida qiziqarli ma’lumotlar

«Tavakkal qilishni sevuvchi, tryuk bajaradigan artistlar» — bularni hammasi Frantsuz tilidan tarjima qilinganda shu ma’nolarni bildiradi. Kaskadyorni vazifasi shundan iboratki, u  qiyin xavfli tryuklarni aktyor o’rniga bajarib berishi kerak bo’ladi.

Buni shunchali aniq bajarish kerakki, muxlis akterlarni almashganini sezmasligi kerak. Kaskadyor bajarayotgan qiyin mashqlarini bajarish bilan birga, unga har tamonlama o’xshashi ham kerak bo’ladi.

Ko’pchilikni qiziqtirgan savol – kaskadyorlik malakasini oshirishga o’rgatishadimi yoki shu maqsadda jismoniy tayyorlashga, talabgorlarni yig’adimi?  Kimda kim bu qiziq va qiyin kasbni egallashga qiziqsa ular uchun dunyoda minglab kaskadyorlarni tayyorlaydigan maktablar mavjud.

Bu maktab dasturi boshqalarnikidan keskin farq qiladi: bittasida sahna janglari uchun qalqon tayyorlashsa, boshqasida – qilichbozlik, yiqilishlarga yoki transport vositasilarini qiyin vaziyatlarda boshqarishga o’rgatadi. 100 yil oldin 12 noyabr 1910 yili birinchi kino uchun tryuk bajarilgan. Nyu Yorkda qiziqqon o’ziga ishongan kaskadyor yonib turgan havo sharidan Gudzonga sakragan.

O’tgan asrninig 30 yillarida kaskadyorlardan ko’pgina kinolarda foydalanish ommalashib borgan. Misol: komedik kino” Quvnoq bolalar” janjalida, sportchi rolini kaskadyor tamonida o’ynab berilgan. Kaskadyorlik rivojlanishi Iosif Vissarionovich Stalin amerika kinolarini ko’rib, so’ragan ekan: “ Nima uchun bizni rejisserlarimiz shunga o’xshash kino olisholmaydi?” deganidan so’ng rossiyada ham kaskadyorlardan foydalanishga turtki bo’lgan.

Bu kasb – erkaklar kasbi hisoblanadi. Lekin bu bu kasbda faqat erkaklar ishlashi kerak degani emas. Varvara Nikitina birinchi Rossiya kaskadyor ayoli bo’lgan. U  o’nga yaqin qiyin harakatlarni bajarib kinolarda o’ynagan. Shu bilan bu kuchli irodali ayol na qo’l jangidan, na o’q otishdan chempion bo’lmagan, u badiiy gimnastika sport ustasi bo’lgan.

“Titanik” kinosini rejisseri Djems Kemeron bu kinoni olishda qiyin vaziyatlari o’ynash uchun minglab kaskaderlarni o’ynatgan. Ularni mehnati yaxshigina mukofatlangan bo’lib – umumiy qiyinchilik bo’yicha kaskadyorlar 3 000 000 dollar olishgan.

Sovet mashxur Urbanskiy Evgegeniy akterini ikkinchi yuzi bo’lgan (dubler), u uni hamma qiyin bajaradigan vaziyatlarini bajarib yurgan. Lekin ko’pincha akter o’zi hammasini bajarishga xarakat qilgan. Uni bitta tryuki omadsizlik bilan tugagan.

Kinoni olish jarayonida 1965 yili “ Direktor” deb nomlangan kinoda Urbanskiy o’zi yakka joyda qumda avtomabilda tryuk bajargan. Lekin mashina ag’anab ketib aktyor og’ir jarohat olib shifoxonaga ketayotganida yo’lda xalok bo’lgan. Bu filmni olish bir necha yillarga surilgan.

Vik Armstrong Buyuk Britaniyalik kaskadyor o’zini qiyin bajargan tryuki va maxorati bilan Ginnes rekordiga kiritilgan. 30 yoshga kirganiga qaramasdan u 200 ga yaqin kinolarda dublyorlik qilgan.

Saymon Karn  «Klifxanger» kinosida  fantastik tryuk bajarib, 1 000 000 dollar olgan: u  4 752 metr balandlikda, bir samalyotdan ikkinchisiga o’tgan.  Silvestra Stallonega dublyorlik qilgan.

Dunyoda eng yoshi katta chinor daraxti

Mixail Yurevich Lermontov chinorlarni « vaqt soati» deb atagan. Chinor kuch, qudratli va uzoq umr ramzi hisoblanadi. Bizni kunimizgacha ming yillik saqlanib qolgan chinorlar bor. Palmeri nomli chinor daraxtini yoshi – 13000 yosh. 2009-yil shimoliy Amerika olimlari eng yoshi katta chinorni aniqlashdi. Bu Palmera edi –yoshi 13000.

 Mamvriy chinori- yoshi 5000ming

Palestinni eski shaxaridan uzoqdamas joyda – Xevronada iloxiy xristian daraxti bor – ular bu chinor Odam chinori deyishadi. Bibliyada aytilishicha shu chinor yonida Avraam (Odam) ga vaxiy kelgan ekan. Bu chinor xristianlar, evreylar va musulmonlar ichida mashhur.

Provaslavlar aytishicha, Palestin chinori bor ekan, oxirgi zamon bo’lmaydi. Afsus chinor 1997-yili qurib qolgan. Lekin 1998-yili bu qurigan daraxtni yonidan yosh nihol chiqdi. Xozir bu nihol 20 sm yetdi.

Rossiyalik o’rmonshunos olim F. Medvedev 1899-yili habar berdi. Frantsiyada 1824-yili gagant chinorni daraxt kesuvchilar tamonidan qulatishdi va chinordan mushak (sosudov) bo’laklari makit chekanka tangalari topilgan. Frantsiyalik botanik  Dekandol, chinorni o’rgangandan so’ng chinor 2400 yoshda bo’lganini aniqladi.

Boshqa frantsuz shaxarida – yaqin yaqingacha eng yoshi katta chinor daraxti bo’lgan. Uni balandligi 20-metrga yetgan, aylanasi 9-metr bo’lgan. Afsonalarda aytilishicha, Tsezarni askarlari og’ir ovdan (poxod) keyin shu chinorni soyasida dam olishgan ekan. Chinor 1800-2000 yosh yetgan.

Stelmuj  chinor – yoshi 2000.

Eng yoshi katta chinor Evropani, Stelmuj qishlog’idan unchalik uzoqlikdamas o’sayapti. Chinorni “Stelmuj choli” deb nom berishgan. Dentrologlar aniqlashicha uni yoshi 2000 yoshda ekan. Diametri – 2,7 metr, balandligi 25 metrga yetgan. Chinor davlat ximoyasiga 1960-yili kiritildi.

Armeniyada tog’ yon bag’irlarida, 1974-yili chinor daraxti qarib qurib qoldi. U 1520-yoshda edi. Aylanasi 10-metr bo’lgan. Chinorni armyan sarkardasi Vardan Mamikotyan, o’zini persid jangchilari ustidan 451-yoki 449-yili qilgan g’alabasi munosabati bilan ektirgan.

Gryuvald chinori – 800 yosh

Kaliningrad viloyatida – buyuk urish guvohi yashamoqda. Uni yoshi 800 yildan ortiq.

Zaporojskiy chinori -750 yosh

Ukraina milliy daraxti. Aytishlaricha shu chinor tegila zaporojsilar turk sultoniga 1676-yili xat yozishgan, 1648-yili esa, chinor tagida Bogdan Xmelnitskiy dam olgan, u o’z qozoq askarlariga shu chinorday baquvat va kuchli bo’lishlariga chiqirgan.

Chinorni balandligi 36 metr, aylanasi 6,32 metr, kroni diametri 43 metr. 1953 yili bu gigant daraxtni yoshini aniqlashga qaror qilishadi. Qiyinchilik bilan bitta shoxini alashib, kerakli bo’lgan tadqiqotlarni olib borib chinorni yoshi taxminan 750 yoshda ekanligini aniqlashdi. Afsuski bu chinoz yildan-yilga qurib bormoqda.

Keymada-Grandi — dunyodagi eng xavfli orollardan biri.

Inson – tabiatni shohi hisoblanadi.  Eng aniqrog’i insonlar o’zlari xaqida shunday o’ylashadi. Braziliyadan 35- kilometr uzoqlikda Keymadi-Grandi oroli joylashgan.  Bu orolni noodatiyligi shundaki u erni xukumroni ilonlardir. Ilonlar insonlarni bu oroldan siqib chiqarishgan. Kimda kim tavakkal qilib shu orolga bormoqchi bo’lsa – o’z hayoti bilan xayrlashishiga to’g’ri keladi.

Orolni maydoni unchalik ham kattamas – 0,4 kvadrat kilometr.  Bu o’lim xavfi bor bo’lgan orolga borishga Braziliyaliklar qaror chiqarishgan.  Orolga kirish man qilinganiga qaramasdan – ko’pchilik unga borishga qiziqishi katta. Oldin shu orolda orolni yorituvchi chiroqlar bo’lgan, bir kishi oilasi bilan qarab va shu erda yashardi.

Kunlardan bir kuni ilonlar o’sha oilaga sudralib kirib borgan, oiladagilar qo’chishmoqchi bo’lishgan lekin buning uddasidan chiqa olishmagan. Hamma oila ilonni chaqishi oqibatida haloq bo’lishgan. Bu chiroqlar xozirgi kungacham ham bor, biroq u avtomatik tarzda boshqariladi. Bu orolda yashash niyati bo’lganlar boshqa topilmadi.

Yana bir shu orol bilan bog’liq bo’lgan yana bir mashhur afsona bor.  Baliqchi haqida. Baliqchi qorni ochib, banan yig’ish uchun shu orolga kiradi. Lekin baliqchi bananlarni olishga ham ulgurmaydi va ilon zaxri tufayli halok bo’ladi.

Ilonlar bu oroldan nafaqat insonlarni quvib chiqishgan balki bu orolga xech qaysi jonzod yo’q ilonlarda boshqa. Qurbaqa, kaltakesaklarva turli xil xashoratlar butunlay yo’q qilib tashlangan. Xozirgi vaqtda ilonlarni emishi qushlar hisoblanadi. Ayrim ehtiyot bo’lmagan qushlarni bu orolga qo’nishi, ilonlarga emish bo’lishiga sabab bo’ladi. Ayrim qushlar bu joylarga in qurishadi. Lekin bu qushlarni tuxumlari faqatgina ilonlan uchun emish bo’ladi.

Shu ilonlar orasida unchalik xavflimas bo’lgan, Gadyuk oilasi mansub ilon. Bu ilonni uzunligi 1-metrgacha etishi mumkin. Tanasini rangi sariqdan, och jigarrang qora dog’lari bilan, kvadrat va uchburchak shaklga egadir. Qiziqarlisi shundaki bu oroldan tashqarida bu ilon bo’lmaydi. Aynan shu ilon kamyob hisoblanib, xalqaro tabiatni asrash qizil satrlarga kiritilgan.

Mediklar shuni takidlashadiki, bu ilonni chaqishidan o’ta zaxarli bo’lganu uchun o’lim bilan tugaydi. Buni birinchi yordam joyida ko’rsatsa ham hammasi fojiya bilan tugashi aniq ekan.

Jabrlangan miyasiga qon qo’yilishi yoki buyrak etishmovchiligi bilan tugaydi. Bu orolda ilonlar sonini aytish qiyin. Bu orolni odamlar tashlab ketishganidan keyin, ilonlar ko’payishi uchun keng zamin yaralgandir. Ayrimlarni aytishicha har bir kvadrat metrga 5 ta ilon to’g’ri kelarkan. Bu rostmi yoki yo’q- aytish qiyin.

Bu orolga xech kim kelmaydi deb o’ylamang. Bir ikkita qiziquvchanglar topilib turadi. Shunday xavfli joylarga ularni nima tortadi. Olimlar ilmiy ishlarni olib borish uchun qonuniy ruxsat olishadi. Ular ishonch bildirishadi, ilonlar suv atrofida bo’lmasligiga ishonishadi. Ilonlar changalzorlarda ko’plab bo’lishadi. Bu oroldan boylik izlaganlar ham topiladi. Ular o’ylashadiki qaroqchilar oltinlarini shu orolga qo’yib, ilonlarni qo’yib yuborgan deb.

Qorbola haqida qiziqarli ma’lumotlar.

Qordan qorbobo yasash bizda qadim qadimlardan kirib kelgan. Ko’pgina qor yog’adigan davlatlarda qorbobo yasash udimi bo’ladi. Ular qorbobo boshiga chelak qo’yishgan, burniga esa sabzi yoki tayoqcha qo’yishgan. Ko’pgina qish ertaklari qorbola qorboboni eng sodiq yordamchisi timsolida ko’rsatilgan

Rossiyadagilar qor bilan turli ruhlar tushadi. Ular bizlarni eng ezgu niyatlarimizni ushalishiga yordam beradi deb ishonishgan. Shuning uchun ular qorbolalarni qo’liga supurgi ushlatib qo’yganlar.

Aytishlaricha qorbola erishni boshlashi bilan niyat qilinar ekan. Uni osmonga supurgi yordamida uchub ketadi deb shu supurgini qo’liga ushlatib qo’yishi ham shundan. Bu supurgi niyatlarni osmonga olib borishga yordam beradi(ularni fikricha).

Skandinaviyada qorbolalar yomon ruhlar uchun qopqon sifatida qo’yishgan. Ruhlar qorbolalarni insonlar deb o’ylab ularni ichiga kirib olishadi deb o’ylashganlar. Yomon ruhlar qorbolaga kirgandan keyin qaytib chiqa olmas ekanmish.

Narvegiyada qorbolalarni “ oq trollar” deb atashgan. Kechqurun qorbola oldidan o’tish yomon belgi hisoblangan. Ruminiyada esa yomon ruhlarni qo’rqitish maqsadida qorbolalar yasashgan va unga turli xil taqinchoqlar va ko’pgina chisnoklar bilan bezaganlar.

1861 yili Gans-Xristian Andersen “ qorbola” xaqida ertak yozdi.

1853 yili Meri Dilvin eng birinchi qorbola rasmini barpo qildi. Bu rasm xozirgi kungacha saqlanib qolgan, xozir u rasm Uelsdagi milliy bibliotekada saqlanadi.

Eng katta qorbolani 2008-yili Betel(AQSh) shaxrida yasaganlar. Uni balandligi 37 metr, uni yasash uchun 6 ming tonna qor kerak bo’lgan. Buni yasash uchun ikki hafta vaqt ketgan. Olimpiya uchun deb unga nom berishgan va bo’yniga 40-metr uzunlikda sharf to’qishgan. Kipriklari esa changichilarni chang’ilaridan foydalanilgan.

1976- yili qishki olimpiadada Insbrukda birinchi marta tumor paydo bo’ldi – bu tumor qorbola edi. Qorbolaga –Olimpiamald deb nom berishdi. U qordan yasalgan edi, burni esa har doimgiday sabzidan edi.

Musulmonlarda qorbola yasash man etiladi. Boshqa turli shakllar kabi hamma yasalgan shakllar tiriklarni anglatuvchi mumkin emas.

Siz bilasizmi butunjahon qorbolalar kuni 18-yanvar kuni nishonlanadi. Bu bayramni o’tkazish g’oyasi Germaniyalik Korneliusu Grettsu tamonidan o’ylangan. 2008 yili Grettsu 3minga yaqin qorbolalar kollektsiyasi bilan Ginnes rekordiga kirgan. Aytgancha qorbola bayramini 18-yanvarda nishonlanishi tasodif emas. Axir 1 soni supurgini eslatsa, 8 qorbola shaklini eslatadi. Ana shunaka.

Langarcho’p haqida qiziqarli ma’lumotlar

Langarcho’p yordamidan sakrash devordigi rasmlari, eramizdan oldin IV-III asrlarga tegishli. Bu vaqtlarga ular musobaqalashmagan, ular amaliy mashqi hisoblangan. Misol: cho’ponlar uzun tayoqlar bilan turli-xil to’siqlarni yengishga ishlatishgan – chuqurliklar, o’t-o’lan, anhorlarda ishlatishgan.

1793 yili nemis pedagogi Iogann Guts-Muts “O’smirlar uchun gimnastika” kitobini nashr qildirdi. U yoshlar uchun sakrashlarni langarcho’p bilan bajarash mashqlarni tadbiq etgan. Uni o’quvchilari o’sha vaqtlarda eng kerakli balandlikka sakrashni uddasidan chiqqan -270 sm gacha.

Bunday noananaviy plankani zabt etishni 1904 yili Sent-Luise Olimpiada o’yinlarida yapon sportchisi Savao Funi langarcho’pdan foydalanib plankadan sakrab o’tib bergan. Xakamlar tabiiyki  u sportchini baholashmadi va u xakamlarni ayibladi. Sportchi bilan birga stadionda o’tirganlar ham uni qo’llab quvatlashdi. Sportchi oxir oqibat stadionni tark etgan.

Langarcho’p bilan sakrash. Bu alohida tayyorgarlikni talab etadi. Bu nafaqat sportchini jismoniy balki alohida maxsus tayyorgarlikni talab qilgan.  Chet elda XIX-XX asrlarda sportchilar og’ir taxtali langarcho’plarni ishlatishgan. Oxir –oqibat 3,5 m da o’ta olishmagan.

1906 yili amaliyotga bambukli, ancha yengil langarcho’pdan foydalana boshlashgan. 40-yil davomida dunyo rekordlari 4 metr 77 sm gacha ko’tarildi. 40-60 yillari yangi o’ylab chiqilgan langarcho’plar sinovdan yaxshi o’tmadi. 15 yil dunyo rekordi atiga 3 smga o’sdi.

XX- asrni ikkinchi yarmida langarcho’p bilan olimlar shug’ullandilar. Bambuk va dyurali o’rniga sentetika meterialidan foydalanishdi. Langarcho’lar juda yengil va egiluvchan bo’lishiga erishdilar. Shu erishilgan yutuq katta natijalarga olib keldi.

1985 yili sovet sakrovchisi Sergey Bubka “kosmik” sakrashni uddasidan chiqdi – tarixda birinchi marta bu sport turi 6 metr balandlik natijasiga erishdi. Bu sport martabasida Bubka 35 marta rekord yangiladi va u Ginnes kitobiga kiritildi.

Bunday tarixiy odamlar xaqida hamma bilishi kerak, asosan bu sport bilan shug’ullanayotganlar. Lekin mashhur Elena Isinbaeva treneri uni maqtab “ agar yaxshilab shug’ullansang Bubkga o’xshab mashhur bo’lasan” deganida kim u Bubka degan ekan.

Aniqki bu langarcho’p bir qancha qiyinchiliklar tug’diradi. Bu krasovka yoki futbolka emas shunday sumkaga solib ketsa. Bir necha yillar oldin avstraliyalik sportchi Pol  Berdjess Sidney aeroportida eskalatordan tushayotganda langarcho’p tiqilmb qoladi faqat bir necha soat urinishlardan so’nggina uni chiqarishni uddasidan chiqishadi. Shuni aytish kerakki bu buyumni narxi arzon emas. U 800 dollar atrofida turadi.

Qiziqarli ma’lumotlar. Seyflar haqida

Frantsiya qiroli Lyudovik XVI o’zi- qog’ozlarni saqlaydigan seyf yasagan. U bu seyfni devorga joylashtirgan va maxsus qulf bilan yopgan. Bu ham o’zini shaxsiy fikri shaxsiy ishi bo’lgan. Lekin qurolni hayotini seyf ham saqlab qololmadi.  Konvento buyrug’i bilan 21 yanvar 1793 yili boshi tanasidan judo etildi. O’limidan oldingi so’ngi so’zi “ meni o’limimga sababchi bo’lgan hammani kechiraman” degan.

1827 yili Tomas Milner yonmaydigan seyflarni barpo etdi. U temirdan yasalgan, ichida esa yonmaydigan narsa bilan qoplashgan. Bunday standart bir-xil seyflar kechroq – 1917 yillarda ishlab chiqilgan. 1862 yili AQSh kodli qulflarni ishlab chiqargan. Nomi “evrika bo’lgan”.  Bu esa ancha saqlashga qulay va ishonchli bo’lgan.

Taniqli modeler va dizayner Karl Lagerfeld seyflarni barvo etish bilan shug’ullangan. Bu seyflarni esa hamma ham sotib olishga mablag’i yetmagan. Karl o’zini hayoti davomida 30 ta seyf yasagan. Bu seyflar eng qimmat bo’lgan uni narxi- 336 000$  bo’lgan. Balki bu kasb bilan shug’ullanish uni qonida bo’lgan, u boy oiladi dunyoga kelgan, uning otasi bank hodimi bo’lib ishlagan.

Kuala-Lampur shaxrida (Malayziya) bank boshqaruvchisi seyfini qo’riqlash uchun noodatiy soqchi qo’ygan. Uni boyliklarini ilon qo’riqlagan, u o’zini xo’jayinini yaxshi tanigan, lekin boshqalarga juda yomon bo’lgan bu ilon. Lekin bularni hammasi yaxshilik bilan tugamadi.

Ilon kotibani chaqib oladi, shu vaziyatdan foydalanib, bank ishchisi katta olamon ichidan 20 000 $ o’g’irlab ketadi. O’tgan asr 90-yillarida bugalter seyflarni ko’rib chiqayotgan vaqtda, u eski qog’ozlar ichidan musika notalari topib oladi, bu notalar Motsart, Shtrausu va boshqa mashhur kompazitorlarga tegishli ekanligi aniqlanadi. Bu topilma  bir million dollar foyda keltirdi.

AQShda bir necha yil oldin o’lgan yoshi katta ayolni qarindoshlari, avvaliga eski garajda turgan buyumlarga e’tibor berishmagan, keyinchalik ochib ko’rishsa – ikki qop qadimiy noyob tanga, turli-xil dakumentlar chiqqan. Bu yoshi katta ayol, bu qimmatbaho narsalarni ko’p vaqt asrab saqlagan.

Shu bilan birga seyflar yomon oqibatlar keltirishi mumkin. Ko’pgina ma’lumotlarga qaraganda – kichkina bolachalar seyfni ichiga kirib qamalib qolib, nafaslari qaytib, xayotdan ko’z yumgan ekan.

 Qiziqarli faktlar.  Uy bekasi 2019- cho’chqa.

Sharq kalendari bo’yicha-to’ng’iz yili haqida ma’lumot. Ukrainada bu jonivorlar milliy mulki, g’ururi va boquvchi deyiladi. Nima uchun Ukrainada cho’chqalarni yaxshi ko’rishadi.

Cho’chqalar qanaqa qilib Ukrainlarni qutqargani haqida.

Ukrainlarni cho’chqaga bo’lgan qiziqishlari XVI –asrda paydo bo’lgan. Bu vaqtda tatar va turklar Osman imperiyasidan slavyanlar hududiga qochib o’tishgan vaqtga to’g’ri keladi.

U hududdan qora mollarni olib ketayotgan bir davrda, ko’pchilik hozirgi tilimizda aytiladigan bo’lsa, reydlarni o’tkazadiganlar  musulmonlar bo’lgani sababli ularga cho’chqa go’shti harom qilinganligi sababli ular cho’chqa go’shtiga teginishmaganlar. Ular hattoki cho’chqa salasiga ham teginishmaganlar. Shuning uchun ham Ukrainlar reydlar teginmagan cho’chqalarni boqa boshlaganlar.

 Haykal yasab cho’chqalarni abadiylashtirishdilar.

Oxirgi vaqtlarda cho’chqalarni abadiylashtirishga o’tishdi. Misol; Romn, Sums viloyatlarida 2000 yilda kulib turgan poydevor qo’yildi “Minnatdor ukrainlar tamonidan”.  A.Poltavshina haykallarga liderlik qildi. Bu viloyatga 6ta xaykal qo’yilgan. Ularga shunday deb nom berildi “Ukraina xalqini abadiy boquvchilari”. O’sha vaqtda Ukraina halqini ocharchilikdan qutqargan hayvon bo’lgani uchun ular bu hayvonni qadrlashadi.

2009 yil hazillar kunida Poltavada cho’chqa haykalini o’rnatdilar «cho’chqa loyda». Yana ikkitasi Mirgoroda paydo bo’ldi. Ulardan biri — uxlayotgan cho’chqa, ikkinchisi esa — dam olayotgani, halq uni «cho’chqa jannatda»deb nom berishgan.

2011 yildan Mirgorodda cho’chqalarga bag’ishlab bayram o’tkazishni boshladilar. Dasturda turli xil bu hayvonni eslatuvchi chiqishlar va ocharchilik vaqtlarida bu xalq qutqargan cho’chqa xaqida chiqishlar ko’rsatishar edi. Ukrainlar cho’chqalarni chachishtirib zo’r zotlarni olishga muvaffaq bo’lishgan.

Uy hayvoni sifatida.

Mutahasislar fikricha cho’chqa, e’tibor talab qilinadigan hayvonlar sarasiga kirar ekan. Bu hayvon bilan ehtiyotkorlik bilan qarash kerak, maxsus emlashlarni vaqtida olib borish, har- xil kasalliklardan asrash kerak bo’ladi. Shu bilan birga bu hayvonni uyda ushlash mumkin.

Boquvchi gaplaricha- cho’chqani eng kir hayvon hisoblashadi, uni kir toza emas joylarda boqish kerak degan gaplar bu noto’g’ri. Ular o’zlaridan aslida xid chiqarmaydi, ular loyda yotib dumalashlari o’zlari gigienasiga kerak, har-xil chaquvchilardan qutilish maqsadida ular dumalashadi.

 Cho’chqa insonlarni qutqaradi

Meditsinada bu uy hayvoni juda foydali tamonlari ko’p ekan. Misol; bu hayvonni ko’zlarida bo’lajak ko’z shifokorlari tajriba olib borishadi. BaBuin cho’chqa yuragi bilan 945 kun yashagan, bu esa organlarni o’tkazish mumkin ekanligi haqida umid beradi. Bu hayvon terisi, insonni terisiga o’xshab ketar ekan, shu bilan birga tish, ko’z, jigar, pochka ham shu qatorida turar ekan.(ruscha saytlardan tarjima qilingan)

 Eng eng

Ukrainada katta cho’chqalarni tanlashmagan. Lekin 2008 yili Donets viloyatini fermeri 800 kg gacha bo’lgan cho’chqani boqib o’stirishga erishadi. Undanam katta kg da bo’lgan cho’chqa AQSh bo’lgan uni vazni 1153kg, uzunligi – 2,74m. Bu cho’chqa 1933 yilda o’ladi. Eng kichik cho’chqa esa – italiyantslar tamonidan boqilgan uni og’irligi – 9 kg bo’lgan.