Фотокамера сезгисини инсон кўзини сезгисига билан солиштирса бўладими?
Буни солиштириш қийин. Чунки 120 миллион кўриш ҳужайралари турли-хил функцияни бажаради. Бир қисми рангларни фарқлайди, бошқаси еса қанчалик ёритилганликни қаъбул қилади. Биз умумий фонда расмга олмаймиз, ҳар бир ҳужайрани ўз иши мавжуд. Кўриш аппарати мия тизими билан биргаликда ишлайди. Мутаҳасислар бирибир енг яқин ҳулосаларни чиқаришга эришдилар. Инсонни кўз қорачиғини кенгайиши – 324 мегапикселга йетар экан. Агар периферик кўриш қобилиятини ҳисобга олсак – унда 576 Мп.
Нима учун пингвинлар музликларда музлаб қолишмайди?
Ҳаммаси жуда оддий. Агар тана ва муз орасида сув бўлса музлаб қолиш мумкин. Қорбўрон вақтида еса, музни ерицагина музлаб қолади. Пингвинглар еса қон айланиши бўйича ажойиб мавжудод ҳисобланадилар. Уларни панчалари хар доим совуқ бўлади. Энг паст қон томирлари ва артериялари жуда яқин ўтади ва веноз қон томирлари артерия қон томирларидан иссинади. Натижада оёқ қисмидан унчалик музламаган қон оқиб ўтади ва панжа томирларида еса совуқ қон ўтади. Бу шуни билдирадики панжалари совуқ бўлиб туради ва музни эритиб юбормайди.
Автомабилни ортга ҳаракатлантириб, автомабилни юрган йўлини(пробегини) камайтирса бўладими?
Йўқ. Чунки йўл юриш йўналиши эмас масофаси ҳисобланади. Тезлик ва миқдори двигателни ишлашига қараб ҳисобланади. Машина қаерга ҳаракатланмасин, барибир юрган масофаси ортиб боради ва ҳисобга олиб қўйилади.
Нима учун аёлларни ҳусниҳати чиройли бўлади?
Биринчи навбатда болаларни ривожланиш тезлиги. Қизболаларда ўғилболаларга нисбатан ўзлаштириш қобилияти юқори бўлади. Улар маълумотларни яхши ва тез қаъбул қиладилар. Шу билан бирга қиз бола ўз мақсадиган эришиш йўлида кўпгина меҳнат қилади.
Нима учун қон олиш вақтида номсиз бармоқ азият чекади?
Аслида врачлар учун қайси бармоқдан қон олиш унчалик муҳим эмас. Инсонлар бу бармоқдан кам фойдаланадилар ва бу бармоқ кам ҳаракатли бўлгани сабаб ундан қон олишда фойдаланилади ҳалос. Шуниси қизиқки номсиз бармоқни учларида нервлар бошқалариникига нисбатан камроқ бўлади.
Нима учун ўт ўчирувчиларни челагини шакли коннусимон бўлади?
Бундай шаклни Петр I даврларидан 1722 йилдан бошлаб фойдалана бошлашган. Буни сабаби – биринчидан бундай челакни ўғирлашга хожат бўлмайди, иккинчидан ўт ўчирувчилар диққатини ошириш учун. Чунки бу челакни ерга шундай қўйиб бўлмайди.
Барменлар ҳақида қизиқарли маълумотлар?
Айтишларича ҳомиладорларни ўзини байрам куни бўларкан. Ҳалқаро ҳомиладорлар куни 6 февралда кўпгина давлатларда нишонланар экан. Бу касб XIX асрнинг ўрталарида Америка штатида пайдо бўлди. Барда ишлайдиган бир инсон турли хил ичимликлар ва коктейлларни тайёрлаш билан шуғулланар эди. 1862 йили Джерри Томас – ўзини бармен иши ва турли хил ичимлик, коктейлларни тайёрлаш рецептларини китоб қилиб чиқарди. СССР га бундай маълумот анча кеч кириб келган – 1978 йили. Турли-хил ичимликларни аралашмаси асосчиси, кўп йиллар Москвада барда малакаси катта бўлган Александр Кудряцев бўлган. У шунга эришдики барда ишлайдиганларни “Бармен” деб чақиришларини. Авваллари барменларни буфетчи деб чиқиришган.
Энг кечса бармен дунёда Пенсилвалиялик Анджело Каммарата. Буни Гинеслар рекорди китобидан билиб олишимиз мумкин. Анджело бармен унвонини ёшлигида қўлга киритган ва 1933 ўз ишига 79 ёшигачам содиқ бўлиб келган. Уни иши иккинчи жахон уришида уни армия чақирганликлари сабаб тўҳтаб қолган. У 90 ёшида у барменликдан кетди.
Аёл барменлар: англиялик Долли Сэвил 74 йил бармен бўлиб ишлаган. Долли 101 ёшида вафот этди. Ўлимидан бир неча хафта кампир ишга чиқмади ҳалос. У деярли умрини оҳиригача бу соҳада ишлаб ўтган.
Немец бармени Михаел Штурм 2017 йили пиваларни олиб юриш бўйича дунё рекордини ўрнатди. У 40 метр масофага 26 бакал пивани кўлида олиб боришга эришди. Рекордни қайд қилиш учун бармендан пивани ичимлигини 90%ни олиб боришга тўғри келган. Шу билан тиниб тинчимаган бармен рекордни яна янгилади. У кейинга сафар 29 та бакални олиб боришга эришди.
Баремнлар ўртасида ҳаттоки жаҳон чемпионатлари ҳам ўтказилади. Буларни ўтказидаган организатция ҳалқаро барменлар ассоциасидир. Асосий мақсад нафақат ўзини қобилиятини кўрсатиш- шу билан бирга малака алмашиш ҳамдир. 2018 йили дунёвий чемпионат Эстонияда бўлиб ўтди.
Энг қизиқарли макулатура ҳақида.
1799 йили Луи Робер ноёб машинани ўйлаб топди. Уни ёрдамида фойдаланиб бўлган кераксиз қоғозларни қайта ишлаш учун майдалайди . бу машинка ёрдамида кунига 100 кг келадиган қоғозлани майдалашга эришилган. Кейин эса бу қоғозлар иккинчи ҳаётни қўлга киритарди.
XIX асрга келиб эса кўпгина макулатура қаъбул қиладиган жойлар очилди. Ҳозирги вақтда макулатура йиғиш бўйича дунёда биринчилардан Германия туради. Қоғозларни қайта ишлашни 70%ни олади.
Ҳар йили дунёда 115 миллиард офис варақлари макулатурага топширилади. Хитойда эса шу вақтларда 10 000 яқин дарахтлар фақатгина таклифномалар учун кесилган. Ҳамма кесилган дарахтларни ярми қоғоз ишлаб чиқариш учун ишлатилган.
Энг қизиқарли чапақайлар ҳақида
Чапақай деб ўнг қўлни ишлатмасдан асосан чап қўлни ишлатадиганларга айтилади. Фақат камчилик инсон буни биладики, чапақайлар мияни ўнг ярмини ишлатишини. Бу эса уларни ноодатий ўйлашни ва яратувчанглик қобилиятини юқорилигини билдиради.
15 та чапақайлар ҳақида қизиқарли фактлар
— Ҳалқаро чапақайлар куни 13-августда нишонланади.
— Дунёда чапақайлар жуда кўп.
— Чапақай аёлларга қараганда эркаклар кўп
— Чапақайлар ўнақайларга қараганда ўртача 9 йил олдин ҳаётдан кўз юмадилар
— Чапақайлар ёшлигида анча қайсар бўладилар
— Чапақайлар ўнақайларга қарганда қарама қарши қўлини кўпроқ ишлатадилар
— Леонардо да Винчи бир вақтни ўзида икки қўли чиза олган
— Чапақайлар сони борган сари камийиб бормоқда. Тош даврида 50%, бронза даврида – 25%, ҳозир эса – 15%.
— СССР даврларида чапақайларга мактабда ўнг қўл билан ёзишга ўргатишар эди. Фақатгина 1986- йилга келиб чапақайларни ўнг қўлда ёзишга ўргатиш йўқ қилинди.
— Агар ота-оналар ўнақай бўлсалар чапақай бола кўришлари атига 2%ни ташкил қилади. Агар ота-оналарни бири чапақай бўлса 17%, иккаласи ҳам чапақай бўлсалар 47% чапақай фарзанд кўриш эҳтимоли кўпроқ.
— Ҳайвонлар ҳам чапақай бўладилар. Мушукларни кўпчилиги ўнақай бўлади, каламушларни 44% ўнақай – 28%чапақай, қолганлари шу билан оқ айиқлар ҳаммаси чапақайдирлар.
— Чапақайлар Ўрта Осиё, шарқий европа, жанубий-шарқий Осиёда, Австралияда бошқа давлатларга қараганда кўпроқ учрайди.
— XX-асргача Японияда чапақай аёлларга чапайқайлиги туфайли ажрашиш мумкинлигига сабаб бўлган.
— Россияда Петр биринчи чапақайлар суд залида ишрок эътишини ман қилган.. У уларни жуда айёр деб ҳисоблаган
— Чапақай одамлар ақилли генийлар бўлишади.
Чапақай машҳур одамларни рўйҳати:
Энг қизиқарли фактлар узоқ умр кўрувчилар ҳақида
Олимлар айтишича кўпчилик инсонлар 100-120 ёшга кириши мумкин экан. Биз ўзимиз соғлом турмуш тарзини олиб бормаганимиз туфайли умримизни қисқартирар эканмиз. Италияда Аччароли деган қишлоқ бор. Бу қишлоқ олимларни энг қизиқарли факт билан ўзига тортади. Чунки бу қишлоқ аҳолисини 300 дан ортиқ аҳолиси бир асрдан кўп ёшга киришган. Шу ёшга қармасдан аҳолини кўпчилиги иш жойларни сақлаб келмоқда ва уй ишларни ўзлари қиладилар.
1635 йил 15 ноябр оддий христиан Томас Парр 152 ёшида вафот этди. У 130 ёшигача далада ишлаган. Ўлимидан салгина олдин қирол Карл уни меҳмонга чақирган ва уни яхши кутиб олган. Айтишларига қараганда катта меҳмондорчиликда еган таомлари туфайли у вафот этган. Бироқ Томас Паррни аниқ 152 йил яшанига ишончимиз комил эмас. Томас ҳақида на дакументи бор, на туғилганлик ҳақида говоҳнома. Хеч қандай исботловчи хужжат бўлмаган.
Япония Окинаво ороли узуоқ умр кўрувчилар ороли деб аташади. Ҳар бир 100 000 кишидан 35 киши бир асрдан ўтишиди. Уларни узоқ кўриш сири тўғри овқатланиш ва жисмоний юкламаларда. Узоқ умр кўрувчилар эса шундай дейди – биз хар бир кунимиздан хурсанд бўламиз, хар бир кунимизга шукур қиламиз шунга деб тариф беришади.
Америк “Нью Йорк” журналида 1933 йили Чинг-Юна 197 ёшида ўлими ҳақида ҳабар берди. Уни 23та аёли бўлган ва уларда 180 та фарзанди бўлган. Чинг-Юнг овқатланиш рациони гуруч ва пива бўлган. Журналистларни ёзишича у тошбақа каби босиқ бўлган ва юрагини сокинлик билан асраган.
Грузия яшовчиси Антиса Хвичава қонуний дакументлар кўрсатишича у 1880 йили Сачино қишлоғида туғилган. 2012 йили Антиса 132 ёшида вафот этди. Кўп йиллар Антиса чой работала на чайных плантациях, а на пенсию ушла только в 85-летнем возрасте.
Аниқки 100 ёшга кириш имконияти кимки туғри ҳаёт тарзини олиб борган ҳаммада мавжуд. Бироқ бу хар доим ҳам ёрдам беравермайди. Ирландиялик Браун дегани 120 ёшида вафот этади. У васиятида ҳайкалимни қўйинглар ва тагига “ У хар доим ичган ва бу ёшида шунақа қўрқинчли бўлганки, ҳаттоки ўлим ҳам ундан қўрқган” ёзиб қўйинглар деб васият қилган.
Айрим давлатларга нималарни ўзи билан олиш ман қилинган?
Кўп йиллардан бери Сингапурга сақични ўзи билан олиш мумкин эмас. Бунга сабаблар бир талайгина. Мисол: тозаликка риоя қилиш, иссиқ ўлка бўлгани учун сақич эриб тратуарларга, деворларга ёпишиб қолади. Уни тозалаш кетказиш қийин бўлгани учун ман қилинган. Шу билан бирга кўпчилик хазилкашлар уни метро вагонларига ёпиштириб кетишгани ҳам сабаб бўлган.
1965 йили ёзги Олимпиада Мелбургда ўтказилган. Бироқ ташкилотчилар ҳали мусобақа бошланмасидан катта муаммоларга дуч келишган. Австрия қонуни бўйича ҳайвонларни 6 ойлик карантиндан сўнг давлатга олиб кириш мумкин бўлган. Шунинг учун от спортини бошқа континентда ўтказишга тўғри келган.
Ҳозирги вақтда ҳам Австралияга ҳайвонларни кириши мумкин эмас. Ҳаттоки ҳоҳлаган оёқ кийими билан ҳам мумкин эмас. Карточкасида қайси қишлоқ хўжаликларига охирги 30 кунда каерга борганлигини ҳам киритиш керак бўлади.
Янги Зеландияга велосипед, ўйинчоқлар ва ғилдараклар олиб бориш мумкин. Сабаби буларни ғилдирагида бошқа давлатларни уруғи ёки микроблари бўлиши мумкин. Шу билан бирга янги Зеландияга мусиқа асбоблари ҳам олиб кириш мумкин эмас. Бу ерда асбобларни ишлаб чиқариш яхши йўлга қўйилган.
Финляндия чегарасида автомабилларга антирадар билн юриш мумкин эмас. Бу нарсалар уларда ман қилинади. Агар чегаради антирадар аниқланса шу заҳоти олиб қилинади ва йўқ қилинади. Бу нарсани эгаси 100дан 500 еврогача штраф тўлашга мажбур.
Сир эмаски шветцария соатлари кўпчилиги Осиё давлатларида ишлаб чиқарилади. Шветцарияга бормоқчи бўлсангиз соатларингизин уйда қолдирганингиз маъқул. Чунки мана 10 йилдирки бу давлатга соҳта соатларни олиб кириш ман қилинган. Бундан ташқари лотореяларни билетларни олиб кириш ҳам ман қилинади. Бироқ Шветцарияда лоторея ўйини ман қилинмаган.
Африкани кўп жойларига полиэтилин пакетларини олиб кириш ман қилинган. Давлатда эса бу пакетларини сотиш ва ишлаб чиқариш ман қилинади. Кенияда бу пакетларни ишлаб чиқарувчилар 4 йил озодликдан маҳрум бўлишлари мумкин. Давлат табиатни асраб қолиш мақсадида шундай қилади. Чунки полеэтилин пакетлари чириши кўп йилларни талаб қилади.
Ямайкаликларни севимли ичимлиги кофедир. Шундай кўринадики улар ҳоҳлаган вақтларида ичишади ва ҳоҳлаган миқлорда. Ўзини кофеси йетса бошқа давлатларни кофеси нимага керак? Ҳозир бу белги билан ман қилинган? Қоидани ким бузса жарима тўлайди.
Мадакаскарга эса парюмерияларни олиб кириш мумкин эмас. Бу давлат парюмларни конидир. Улар айтишича рақобатчилар бу ерда керак эмас.
Мандарин ҳақида энг қизиқарли маълумотлар
Қадимги Хитойда мандаринлар бахт, бойлик ва абадийлик рамзи ҳисобланган. Шунинг учун ҳам хитойликлар меҳмонга борганда мандарин меваларин олиб борганлар. Бу уларга ҳамма яхшиликларни мандарин орқали тилганликларини билдирган. Яна улар меҳмон бўлиб келганларга ҳам мандарин беришган. Айтишларича, мандарин хитой тилида “бойлик” деган маънони билдиради.
Хитой философиясида 8 санаси илоҳийларга “фаравонлик” деган маънони англатади. Агар овқатга 8 та мандаринни солса фаравонлик абадий бўлади дейишади.
Мандаринни ватани Хитой. Кейинчалик бу мевани бошқа давлатлар ҳам етиштира бошлаганлар. XIX асрда мандарин мевасини Европа ва жанубий Африкага етиштириш кириб келган. Совет даврида мандаринлар Абхазияда етиштирилган.
Абхазияда мандаринларни Николай Василевич Игуманов етиштирган. 1901 йили Николайни Кавказга сургун қилишда. Аслида бу бой ўзини уйида байрам ўтказади ва меҳмонларни ҳайратга солиш мақсадида полга тилла тангаларни отади. Бу тилла тангаларда шохни расми туширилган эди. Императорни расмини оёғи билан топтаган деган айб билан сургун қилинади.
Уни Алахадза қишлоғига жўнатишади. Бу ерда ҳам тиниб тинчимаган Игумнов ўзини қобилиятини ишга солади. У боғбонлик билан шуғулланади ва шу билан бирга мандаринларни ҳам етиштиради.
Мандарин дарахти чидамли дарахт сарисига киради. Мева узоқ пишади 6дан 8 ойгача. Ўртача битта дарахтдан тахминан 600 та мева олинади. Энг катта ёшли дарахтлар меваси 5 000 гача чиқиши мумкин.
Оммавий мандаринларни екин 1963 йилдан бошланган. Мандаринларни ғарқ бўлиб пишиши ноябр ойига тўғри келади. Шунинг учун ҳам мандаринлар янги йил байрамида дастурҳонимизни безаб туради.
Олимларни олиб борган тадқиқотларига қараганда мандарин кайфият кўтариш хусусиятига эга экан. Уни хиди асабийликдан чиқаради, тинчлантирувчи ва инсонни қувват билан қуватлантиради.
Мандаринга дунёда машҳур бўлишига қарамасдан мандарин ичимлигини топиш мумкин эмас. Буни шу билан тушунтиришадики, у ичимлик қилинаётган вақтда ҳамма фойдали тамонларини йўқотади. Яна мандаринни сиқса жуда кам миқдорда шарбат олиш мумкин. Мандаринни тами ўзгача у ҳаммага ҳам ёқавермайди.